Όπως ίσως θα'χεις παρατηρήσει, πολλά από τα όργανα αυτά είναι φτιαγμένα από καύκαλα χελώνας και δέρματα ζώων. Με τα ίδια υλικά και τον ίδιο τρόπο που σιάχνονταν από την αρχαιότητα.
Μεταπολεμικά το λαγούτο αντικαθίσταται από την κιθάρα. Και σε ετούτη την προθήκη έχουμε ένα σελέμπριτι: την κιθάρα της υπέροχης Δανάης Στρατηγοπούλου.
Ίσως μίας από τις σπουδαιότερες και πιο γλυκιές φωνές που πέρασαν ποτέ από την ελληνική μουσική σκηνή. Σε όλα της εξαιρετική. Στη φωνή της, στις ιδέες της, στη συνέπεια και την ευστροφία της. Ξεκίνησε με ετούτη την κιθάρα, την αγαπημένη της κιθάρα, στη μάντρα του Αττίκ. Και ταυτίστηκε με τη ρετρό νοσταλγία μας. "Ας ερχόσουν για λίγο μοναχά για ένα βράδυ, να γεμίσεις με φως το φριχτό μου σκοτάδι και στα δυο σου τα χέρια να με σφίξεις ζεστά, ας ερχόσουν για λίγο κι ας χανόσουν μετά".
Να το μαντολίνο! Που συνοδεύει την αστική λαϊκή μουσική. Την αθηναϊκή κι επτανησιακή καντάδα. Το κελαηδήστε ωραία μου πουλάκια, κελαηδήστε!
Κλείνω τα μάτια μου και σκέφτομαι καλοκαιρινές βραδιές στην Πλάκα του '30, να σεργιανάω κάτω από το φεγγάρι. Ανάμεσα σε νεοκλασικά σπίτια κι ακούοντας μόνο τα τζιτζίκια και τις καντάδες. Τα τραγούδια από τις ταβέρνες και τις κομπανίες.
Εκείνες τις εποχές, μπήκε στ'ακούσματά μας και τ'ακορντεόν. Αρχίσαμε να επικοινωνούμε μουσικά με τη Δύση και με το όνειρο της αστικής μας κουλτούρας. Ένας νέος ρομαντισμός αγκάλιασε τις μουσικές μας. "Το πρωί με ξυπνάς με φιλιά, μου χαϊδεύεις μετά τα μαλλιά κι όλη μέρα γελάς, λόγια λες τρυφερά και γιομίζεις το σπίτι χαρά"! Από τη μεγάλη Σοφία Βέμπο.
Αλλαγή κλίματος με μπαγλαμάδες και ταμπουράδες. Που είναι πανάρχαια όργανα και χρησιμοποιούνται από τη 2η χιλιετία π.Χ. στη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο. Έχουν σχετικά μικρό ηχείο, αλλά είναι μακρυχέρηδες. Παίζονται με πένα ή με τα δάχτυλα (το νυχάκι είναι μεγάλο πλας). Στην αρχαία Ελλάδα το λέμε τρίχορδο ή πανδούρα, στο Βυζάντιο θαμπούρα και στο μοντερνιτέ, το ονομάζουμε ταμπουρά και μπαγλαμά. Υπάρχει και σε σμολ-σάιζ, το τσιλιβίθρικο μπαγλαμαδάκι. Και βεβαίως υπάρχει το μπουζούκι.
"Σαν μαγεμένο το μυαλό μου φτερουγίζει, η κάθε σκέψη μου κοντά σου τριγυρίζει, δεν ησυχάζω και στον ύπνο που κοιμάμαι (ωωωωωω) εσένα πάντα αρχοντοπούλα μου θυμάμαι!" Μπαγιαντέρας.
Και ειλικρινά, μπορούμε να μιλάμε για μπουζούκι και για νέο ελληνικό τραγούδι, μπορούμε να μιλάμε για σύγχρονο ελληνικό ηχόχρωμα δίχως τον Τσιτσάνη; Εδώ με την ανυπέρβλητη Μαρίκα Νίνου, στην περίφημη "Ταμπακιέρα".
Αλλάζουμε και πάλι μουσική ρώτα και κατευθυνόμαστε στους πιο ροκ ήχους της ελληνικής μουσικής ταυτότητας. Διότι ναι σιγά μην έλειπε από την παρέα μας η κρητική λύρα και ο ποντιακός κεμεντζές!
Ήχοι πιο παθιασμένοι που παραπέμπουν σε πανάρχαια μουσική αφήγηση. Τα ριζίτικα και τα συρτά. Οι χοροί της Κρήτης.
Αναγνωρίσιμοι και ιδιαίτεροι. Εδώ ένα νέο συγκρότημα που παρακολουθώ με εκτίμηση για το σεβασμό με τον οποίο αντιμετωπίζουν την κρητική παράδοση. Τους λένε Daulute και τραγουδούν τον Ερωτόκριτο. Θα έλεγα ορθότερα, ψέλνουν τον Ερωτόκριτο.
Κι από την Κρήτη, λίγο βορειότερα στις Κυκλάδες. Που δεν είναι ασφαλώς μονάχα Πάριος και Κονιτοπουλέοι. Αλλά μία μεγάλη, μελωδική σχολή ήχων.
Ένα απόσπασμα από εκείνη τη σπουδαία εκπομπή που έκαμε η Δόμνα Σαμίου για να συναντήσει τις δημοτικές μουσικές αυτού του τόπου. Το έτος είναι 1976 και το μέρος είναι η Σκιάθος. "Βλέπω καράβια κι έρχονται" Α καπέλα, από τους άντρες του χωριού.
Στην αντίπερα υδάτινη άκρη της χώρας, στα πλούσια σε μουσική παράδοση Επτάνησα, η ελληνική μουσική συναντά τα ηχοχρώματα των Φράγκων. Γιαλό να πας, γιαλό να ρθεις!
Στην πανέμορφη Κέρκυρα, η γλυκήτητα των μαντολινάδων δίνει μουσικότητα στις γιορτές, στους Επιταφίους, στον τρόπο εκφοράς του λόγου, στην καθημερινή ζωή. Ακόμα κι όταν βρίζονται στους δρόμους οι Κερκυραίοι, ακόμα κι όταν στεναχωριούνται ή θρηνούν, όλα μπορούν να εγκαταλείψουν εκτός από τη μουσικότητά τους.
Κατεβαίνοντας στο κατώι του μουσείου και κατευθυνόμενος προς την τελευταία αίθουσα του μουσείου, συνάντησα τη λατέρνα. Που η γλυκιά της μελωδία, πάντοτε με συγκινούσε. Γιατί -άκου ένα περίεργο πράμα- θεωρούσα πως δεν ήταν αντικείμενο, αλλά ύπαρξη. Με ολόδικιά της προσωπικότητα.
Συνέχεια στο επόμενο