Μα τι είναι αυτή η Κάρτα του Πολίτη;

[Xenios]

«Big brother» για λόγους ασφαλείας φέρνει ο Καστανίδης

Εγκατάσταση καμερών σε δημόσιους χώρους οι οποίες θα καταγράφουν ήχο και εικόνα και διατήρηση των δεδομένων αυτών για ένα χρόνο, προβλέπει σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης που καταρτίστηκε σε συμμόρφωση της ελληνικής νομοθεσίας με σχετική κοινοτική οδηγία.

Ειδικότερα, με το σχέδιο νόμου -που συζητήθηκε σήμερα στο υπουργικό συμβούλιο - καθορίζονται οι προϋποθέσεις για την εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων επιτήρησης – δηλαδή καμερών - σε δημόσιους χώρους και ορίζεται ότι ο αναγκαίος χρόνος διατήρησης των δεδομένων που θα καταγράφουν θα είναι 12 μήνες.

Σκοπός – σύμφωνα με το σχέδιο νόμου – είναι τα δεδομένα που θα προκύπτουν από την καταγραφή, να καθίστανται διαθέσιμα στις αρμόδιες αρχές για τη διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων, όπως εγκλήματα τρομοκρατίας, εθνικής ασφάλειας, ιδιοκτησίας, κ.ά. Εποπτικές αρχές ορίζονται η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α.Δ.Α.Ε.) και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Α.Π.Δ.Π.Χ.).

Σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης, «η ανάγκη ορθής και αποτελεσματικής ρύθμισης του θέματος της χρήσης συστημάτων βίντεο-επιτήρησης είχε επισημανθεί από την Α.Π.Δ.Π.Χ., στις γνωμοδοτήσεις της οποίας στηρίζεται το σχέδιο νόμου».

Παρ΄ όλα αυτά, το υπουργείο αποδέχεται ότι η εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων επιτήρησης αποτελεί περιορισμό του ατομικού δικαιώματος στην προστασία των προσωπικών δεδομένων και μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμό του ατομικού δικαιώματος του συνέρχεσθαι (άρθρο 11 του Συντάγματος).

Ωστόσο, όπως επισημαίνει, «η θέση αυτή δεν αποκλείει τη χρήση συστημάτων βίντεο-επιτήρησης υπό το πρίσμα της στάθμισης των ανωτέρω δικαιωμάτων με άλλα συνταγματικώς κατοχυρωμένα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, όπως την προστασία της ζωής, της ιδιοκτησίας, του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς και για την εκτέλεση των αρμοδιοτήτων του κράτους, όπως σε σχέση με την εθνική άμυνα, την κρατική και δημόσια ασφάλεια».

Τέλος, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου η χρήση των εν λόγω συστημάτων ανατίθεται μόνο σε δημόσιες αρχές, ενώ η έννοια του δημόσιου χώρου προσδιορίζεται με βάση τυπικά και λειτουργικά κριτήρια.

Πηγή : Πρώτο Θέμα

Σχόλιο : Τι λέγαμε βλαστάρια μου;

[Easty]

Δε φαντάζομαι αυτές οι κάμερες αργότερα να αναβαθμιστούν σε τέτοιες σαν αυτές που έδειχνε ο Κουρσάρος στο βινδεάκι!

Μπα αποκλείεται... άλλωστε... κάμερες είναι.. τι σχέση να έχουν με την Κάρτα του Πολίτη που είναι για την εξυπηρέτηση μας!

[Easty]

*Επ. Καθηγητή της Νομικής του Α.Π.Θ.

ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΟ ΑΡΧΙΚΑ: εδώ

Στις σύγχρονες κοινωνίες έχουν αυξηθεί μαζικά τόσο οι υποσχέσεις όσο και οι προσδοκίες για ασφάλεια. Στις σχέσεις κράτους-πολίτη έχει επανέλθει η αρχή του πρώιμου συνταγματισμού που στόχευε στην ενίσχυση των εγγυήσεων ασφάλειας, και όχι τόσο στο σεβασμό των ελευθεριών.
Η προτεραιότητα δίνεται πρωτίστως στην ασφάλεια, και δευτερευόντως στην ελευθερία(1). Το δίκαιο είναι ένα από τα μέσα, και ίσως το σημαντικότερο, που καλείται να απαντήσει σε αυτή την πρόκληση, ιδίως σήμερα που η ασφάλεια ως συλλογικό αγαθό, κρατικά επιβαλλόμενο, οδηγεί σε μια ανασφάλεια των δικαιωμάτων(2).
Εδώ όμως ελλοχεύει και η εγγενής αντίφαση: ο πολίτης εγείρει προς τη δημόσια διοίκηση αιτήματα για ασφάλεια και προστασία και εκφράζει ταυτόχρονα δυσπιστία ως προς τη δυνατότητα του κράτους να είναι αποτελεσματικό στην προστασία των θεμελιωδών εννόμων αγαθών του, δηλαδή της ζωής και της ασφάλειάς του(3). Το κράτος, προκειμένου να είναι αποτελεσματικό, οδηγείται συχνά στην υιοθέτηση μέτρων που σχετικοποιούν την προστασία των δικαιωμάτων, και κατά περίπτωση νοθεύει τη νομιμότητα(4).

Αυτή η σχετικοποίηση της συνταγματικής νομιμότητας, νομιμοποιείται στην συνείδηση του πολίτη ως δικαιολογημένο μέτρο, προκειμένου να του παρασχεθεί ασφάλεια(5). Με το πρόσχημα της προστασίας του κοινωνικού συνόλου από κινδύνους όπως η τρομοκρατία, οι δημόσιες αρχές στις σύγχρονες κοινωνίες έχουν την τάση να βλέπουν σε κάθε πολίτη ένα δυνητικό παραβάτη. Ο λεγόμενος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας έχει λειτουργήσει ως άλλοθι που ευνόησε την συγκέντρωση ενός ολόκληρου τεχνολογικού και νομικού οπλοστασίου που επιτρέπει την υλοποίηση αυτού που θα ονομάζαμε καθολικός κοινωνικός έλεγχος. Έχει λοιπόν συντελεσθεί μια βασική επανϊεράρχηση των προτεραιοτήτων του πολίτη σε σχέση με το κράτος(6) ώστε να δίνεται προτεραιότητα στην ασφάλεια και να ωθείται το κράτος στην υιοθέτηση νέων μορφών.
Σήμερα γίνεται λόγος για «προληπτική λειτουργία του κράτους», για «παιδαγωγικό κράτος», για «κράτος προστασίας», για «κράτος ασφάλειας», μορφές οι οποίες μεταβάλλουν τη σχέση κράτους πολίτη και την φωτίζουν από μια νέα οπτική γωνία. Αυτή είναι μια πρώτη γενική παρατήρηση. Η δεύτερη παρατήρηση που σχετίζεται άρρηκτα με το ειδικότερο θέμα που εξετάζουμε συνδέεται με την έννοια της βιοπολιτικής όπως την ορίζει η σύγχρονη κοινωνική θεωρία και ιδίως ο Τ.Αγκάμπεν(7).

Σ’ ένα κόσμο όπου οι κυρίαρχες ταυτότητες που μας κληροδότησε η νεοτερικότητα κλονίζονται, η εθνική ταυτότητα αμφισβητείται και όπου οι επιμέρους ταυτίσεις που μας εντάσσουν σε ποικίλα υποσύνολα(επαγγελματικά, θρησκευτικά, πολιτιστικά) αδυνατούν να παράγουν ευρύτερες συναινέσεις, έρχεται η βιοπολιτική να εγγράψει στο σώμα μας, στο γενετικό μας κώδικα, ένα ανεξάλειπτο σημάδι ταυτοποίησης. Με τον τρόπο αυτό ασκείται μιας μορφής κυριαρχία που δεν ακολουθεί το δεσπόζον δικαιοπολιτικό πρότυπο της κυριαρχίας εντός του κράτους, το οποίο προϋποθέτει νομιμοποίηση, τήρηση της αρχής της νομιμότητας από τα κρατικά όργανα και τις αντίστοιχες δυνατότητες αντίδρασης από την πλευρά του πολίτη (αναγνώριση δικαιωμάτων, έννομη δικαστική προστασία, συλλογική δράση)(8).
Η βιομετρία(9) είναι μια από τις πλέον διαδεδομένες μεθόδους της σύγχρονης βιοπολιτικής δηλαδή της πολιτικοποίησης της ζωής στο στενά βιολογικό της επίπεδο, εκεί όπου το σώμα και η « γυμνή ζωή» αποτελούν το αντικείμενο των μηχανισμών εξουσίας. Η βιοπολιτική όπως τουλάχιστον την αντιλαμβάνεται ο Τ.Αγκάμπεν δεν αντιδιαστέλλεται προς τις παραδοσιακές εξουσιαστικές σχέσεις που συνδέονται με τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του κράτους, αλλά συναρθρώνεται με αυτούς, προκειμένου να διατυπωθεί μια περισσότερη σύνθετη έννοια της εξουσίας(10).
Δεν θα παρουσιάσω τον τρόπο με τον οποίο ο Αγκάμπεν αναλύει την πολιτικοποίηση της γυμνής ζωής μέσα από σχήμα του Homo Sacer, τη φιγούρα του ρωμαϊκού δικαίου, που είναι ιερός και ταυτόχρονα έρμαιο στη βούληση του καθενός που μπορεί να τον φονεύσει. Με ενδιαφέρει να μεταφέρω την θεωρητική σύλληψη του ατόμου που βρίσκεται εκτός της επικράτειας του δικαίου, δηλαδή αυτού που στερείται της πολιτικής ιδιότητας και ότι αυτή συνεπάγεται, στις σημερινές συνθήκες(11) και στο θέμα που μας απασχολεί.

Αφού η εξουσία έχει την ικανότητα να εγγράφεται στο ίδιο το σώμα, η βιομετρία δεν είναι παρά μια από τις μεθόδους για ολοκληρωτική κυριαρχία που να περιλαμβάνει τη γυμνή ζωή.
Σήμερα είναι εμφανές ότι οι εξελίξεις στην βιοτεχνολογία, η αρχειοθέτηση πληροφοριών για την υγεία, τη διατροφή, τις προσωπικές συνήθειες, τις ερωτικές, πολιτικές, πολιτισμικές ή άλλες επιλογές, τα βιομετρικά δεδομένα των πολιτών(12), συγκροτούν ένα πλήρες προσωπικό προφίλ πληροφοριών, συνήθως εν αγνοία του φορέα, που δημιουργεί σημαντικούς κινδύνους τόσο για την ιδιωτική ζωή όσο και για την λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Είναι σαφές ότι μια διαφοροποιημένη ποιοτικά λειτουργία των πληροφοριών υπονομεύει ένα βασικό κανόνα της δημοκρατίας που είναι η ελεύθερη έκφραση της βούλησης των πολιτών και η επικοινωνία, και τούτο διότι η μετατροπή του πολίτη σε πληροφοριακό αντικείμενο, υπονομεύει τη συμμετοχή του σε όλο το φάσμα των δημοκρατικών θεσμών, ιδίως όταν γνωρίζει ότι η πολιτική και κοινωνική του δραστηριότητα καταγράφεται(13). Μοιραία η συμπεριφορά μας αλλάζει όταν ζούμε επιτηρούμενοι.
Η ανεξέλεγκτη συλλογή πληροφοριών καταλήγει σε χειραγώγηση καθώς δίχως την προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων δεν υπάρχει δημοκρατική κοινωνία.

Ωστόσο, οι σημαντικότεροι κίνδυνοι απειλούν το άτομο στο πεδίο της προσωπικής του αυτονομίας και στην ίδια την ιδιωτικότητά του. Ο συσχετισμός πληροφοριών από διάφορες εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής του ατόμου ως καταναλωτή, εργαζόμενου, ασφαλισμένου, η χρήση και η δημοσίευσή τους, διαταράσσουν την ηρεμία του ατόμου και παραβιάζουν την εύλογη επιθυμία του να διαχειρίζεται και να δημοσιοποιεί κατά βούληση προσωπικά του στοιχεία.
Αυτή είναι μια πρωτογενής απειλή, οι κίνδυνοι της οποίας αφορούν την ιδιωτικότητα υπό την παραδοσιακή της έννοια(14) ως έκφραση δηλαδή του δικαιώματος για μόνωση και περιχαράκωση στο χώρο του στενά ιδιωτικού βίου.(15)

Ωστόσο, οι κίνδυνοι δεν αφορούν μόνο την αξιοποίηση σύγχρονων πληροφοριών: εξίσου απειλητική είναι η αξιοποίηση δεδομένων περί την δράση του ατόμου στο παρελθόν(16).
Τα δεδομένα αυτά, που μπορεί να αφορούν σε αρνητικά γεγονότα του παρελθόντος, (π.χ παράνομες πράξεις που έχουν παραγραφεί, έκτιση ποινής για ποινικά αδικήματα, καταδικαστικές αποφάσεις για χρέη που τελικά εξοφλήθηκαν, ποινικές κατηγορίες για τις οποίες ο κατηγορούμενος αθωώθηκε κλπ.) γίνονται αντικείμενο αρχειοθέτησης και ηλεκτρονικής επεξεργασίας και διατηρούνται σε τράπεζες πληροφοριών(17).
Οι πληροφορίες αυτές μπορούν να ανασυρθούν σε οποιαδήποτε στιγμή του βίου του ατόμου και να αποτελέσουν μεγάλο πρόσκομμα στην προσπάθεια του να αναπτύξει την προσωπικότητά του. Έτσι το άτομο εγκλωβίζεται σε μια εικόνα του παρελθόντος, από την οποία ενδέχεται να επιθυμεί να απομακρυνθεί και η οποία όμως, ακόμα τον καταδυναστεύει, στερώντας του κάθε αυθορμητισμό. Γι’ αυτό το λόγω οι ψηφιακές πληροφορίες πρέπει να έχουν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ημερομηνία λήξης(18).
Το αρχείο βιομετρικών δεδομένων λόγω των μόνιμων χαρακτηριστικών ενός ατόμου που ενσωματώνει, ανήκει σε αυτές τις εξαιρέσεις και για αυτό το λόγω τα ζητήματα ασφάλειας που θέτει είναι και περισσότερο κρίσιμα(19).

Επιπλέον, με την συνεχή επεξεργασία και δημοσιοποίηση γεγονότων από τα αρχεία, το άτομο (ιδίως, το θεωρούμενο ως δημόσιο πρόσωπο) έχει περιορισμένες δυνατότητες να μεταβάλει τις επιλογές του και να αξιοποιήσει ευκαιρίες που του παρουσιάζονται, καθώς ο φόβος της δημοσιογραφικής «υπενθύμισης» αρνητικών στιγμών του παρελθόντος(20), τον καθηλώνει στην απομόνωση. Με τον τρόπο αυτό παραβλάπτεται η δυνατότητα του ατόμου να απομακρύνεται από σφάλματα του παρελθόντος, και να διεκδικεί την κοινωνική του επανένταξη(21).

Ειδικά όταν τα αρχεία προσωπικών δεδομένων συλλέγονται για τις ανάγκες δημοσιογραφικής έρευνας, αποτελούν δηλαδή σύνθεση διάσπαρτων πληροφοριών από ποικίλες χρονικές στιγμές κατά την υποκειμενική κρίση του συλλέκτη τους, οδηγούν συχνά σε μια παραπλανητική συνολική εικόνα του ατόμου(22), η οποία λόγω της δύναμης των ΜΜΕ, υποβάλλεται στο κοινό και προσδιορίζει καθοριστικά την κοινωνική του εικόνα.
Έτσι, το άτομο χάνει την δυνατότητα να αυτοπροσδιορίζεται κοινωνικά, να αναπτύσσει με το κοινωνικό του περιβάλλον σχέσεις που να εξαρτώνται από δικές του επιλογές, και να μην μετατρέπεται σε πληροφοριακό δεδομένο από τρίτα πρόσωπα.

Η σοβαρότητα των ανωτέρω απειλών γίνεται περισσότερο εμφανής και ο κίνδυνος μεγαλύτερος, όταν η αυτόματη καταγραφή και ταξινόμηση των πληροφοριών άγει στην κατηγοριοποίηση των ατόμων με βάση συγκεκριμένα πρότυπα. Η κατάταξη με βάση ένα συγκεκριμένο σύνολο χαρακτηριστικών, ενώ συχνά εξυπηρετεί ανάγκες άσκησης κοινωνικής πολιτικής (π.χ η συμπεριφορά των ασθενών σε σχέση με το ασφαλιστικό σύστημα(23)), συνήθως αποβαίνει το μοναδικό στοιχείο που προσδιορίζει την κοινωνική ταυτότητα του ατόμου, αναγκάζοντας έμμεσα το πληροφοριακά στιγματισμένο πρόσωπο να συμμορφωθεί σε ορισμένο πρότυπο.

Έτσι, για παράδειγμα, το ασφαλιστικό ή το συνδικαλιστικό προφίλ του ατόμου αποβαίνει κυρίαρχο στοιχείο της συνολικής του προσωπικότητας τα δε επιμέρους στοιχεία(αρνητικά ή θετικά) αυτού του πορτραίτου, επικαθορίζουν την σχέση του ατόμου με το περιβάλλον του.

Επιπλέον, οι ανάγκες άσκησης προληπτικής πολιτικής σε τομείς όπως η πάταξη της εγκληματικότητας, συνδέονται με τη αξιοποίηση και συσχέτιση αρχείων προσωπικών δεδομένων των ατόμων που, σύμφωνα με το πρόγραμμα του υπολογιστή, παρουσιάζουν την κοινωνική του συμπεριφορά, ως αποκλίνουσα. Τα άτομα αυτά παρακολουθούνται, εν αγνοία τους, ως πιθανοί υποψήφιοι τέλεσης αξιόποινων πράξεων και εν αγνοία τους επίσης, τα δεδομένα της δραστηριότητάς τους καταχωρούνται σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές και συσχετίζονται ενδεχομένως με άλλα αρχεία που αφορούν καταναλωτικές συνήθειες, επιλογές ψυχαγωγίας, συναναστροφές κλπ (24). Έτσι κάθε πτυχή της ιδιωτικής του ζωής και κάθε εμφάνιση του ατόμου στον κοινωνικό χώρο, καταγράφεται και υπόκειται σε επεξεργασία, κατά τρόπο που καταργείται η ανωνυμία και αντικαθίσταται από μιας μορφής διαφάνεια που ουσιαστικά επιφέρει κατάργηση των ορίων ανάμεσα στο δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο(25).
Η πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες πριν από 20 χρόνια αφορούσε κυρίως τις κρατικές υπηρεσίες. Σήμερα έχουμε όλοι πρόσβαση σε πληροφορίες που μπορεί να είναι ευαίσθητες. Όλοι μπορούμε με το κινητό τηλέφωνό μας να τραβήξουμε σε βίντεο το γείτονά μας και να ανεβάσουμε τη λήψη στο YouTube.

Με βάση τα παραπάνω δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί υπερβολική η διαπίστωση του Αγκάμπεν ότι στις σημερινές κοινωνίες είμαστε όλοι ανεξαιρέτως, δυνάμει, homines sacri δηλαδή πρόσωπα στα οποία οι τεχνικές του κοινωνικού στιγματισμού που παλαιότερα αφορούσαν τις εξαιρέσεις σήμερα μπορούν να αφορούν στο σύνολο των πολιτών. Η διαρκής βιοτεχνολογική παρέμβαση, η αύξουσα τεχνικοποίηση της ζωής, οι ευγονικοί σχεδιασμοί, η καταγραφή των βιομετρικών δεδομένων μετατρέπει τους ανθρώπους σε πειραματόζωα και από πολίτες του κράτους μετατρέπονται σε αιχμαλώτους του, ώστε να ζουν σε ένα καθεστώς διαρκούς εξαίρεσης(26).

Ενώ τα βιομετρικά δεδομένα έχουν χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα σε περιορισμένη κλίμακα και για συγκεκριμένες ανάγκες, η ενσωμάτωσή τους στα ηλεκτρονικά διαβατήρια γίνεται για πρώτη φορά σε μαζική κλίμακα. Θεωρητικώς η βιομετρία απαντάει σε δύο ανάγκες: Σ’ ένα διάχυτο αίτημα για παροχή ασφάλειας για όσους κινούνται εντός και εκτός της χώρας και ευλόγως επιθυμούν να διασφαλίζεται ότι τα προσωπικά τους στοιχεία ταυτοποιούν μόνο τους φορείς τους και σε ένα αίτημα αντεγκληματικής πολιτικής προκειμένου να εντοπίζεται με ταχύτητα και ακρίβεια το πρόσωπο που έχει διαπράξει ορισμένο έγκλημα(27).
Με άλλα λόγια διαθέτουν αξιοπιστία για τον αποτελεσματικότερο έλεγχο των ατόμων που μπαίνουν στη χώρα και διευκολύνουν την αναζήτηση καταζητούμενων προσώπων. Επιπλέον με την επεξεργασία των βιομετρικών δεδομένων επιδιώκεται ο έλεγχος όσων εισέρχονται σε χώρους με ιδιαίτερες απαιτήσεις ασφαλείας (αεροδρόμια, μετρό, κρατικές υπηρεσίες, τράπεζες) ή χρησιμοποιούν συστήματα (δημόσια τάξη, εθνική άμυνα, χρηματοπιστωτικό σύστημα). Άρα, συμβάλουν στην δημόσια ασφάλεια αλλά και στο αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.

Ωστόσο το αίτημα της ασφάλειας ικανοποιείται ανεπαρκώς, δεδομένου ότι οι κώδικες των βιομετρικών δεδομένων που ενσωματώνονται σε chip έχουν ήδη παραβιαστεί στην περίπτωση των βιομετρικών διαβατηρίων νέου τύπου(28). Συνεπώς αποτελούν σύστημα αμφίβολης ασφάλειας(29), το οποίο ακόμα και αν ήταν ασφαλές θα εγκυμονούσε πολλούς κινδύνους λόγω διασύνδεσης των αρχείων, αυθαίρετων κατηγοριοποιήσεων, έμμεσων διακρίσεων(30), αποκλεισμών, εμπορικής εκμετάλλευσης των αρχείων.
Δεν θα ασχοληθώ με τα ειδικότερα ζητήματα που θέτει η διαδικασία εισαγωγής των βιομετρικών δεδομένων στα ηλεκτρονικά διαβατήρια, ωστόσο, ο ισχυρισμός ότι πρέπει να αποτρέπεται η διασύνδεση των αρχείων των βιομετρικών δεδομένων με κεντρικές βάσεις δεδομένων(31) μοιάζει με ευσεβή πόθο και ουσιαστικά διαψεύδεται από το έλληνα νομοθέτη(32).

Ως προς την προληπτική αντεγκληματική πολιτική(33) πέραν των αμφίβολων αποτελεσμάτων της, η ιστορία διδάσκει ότι οι πρακτικές ελέγχου που επιφυλάσσονταν αρχικά για τους παράνομους κατέληγαν στην πορεία να αφορούν το σύνολο των πολιτών(34).
Είναι συνεπώς προφανές ότι τα εντεινόμενα μέτρα ασφαλείας απαιτούν την διαρκή επίκληση μιας έκτακτης κατάστασης που μακροπρόσθεσμα είναι ασύμβατη με την δημοκρατία(35).

Ο Τ.Αγκάμπεν επεκτείνει το συλλογισμό του και υποστηρίζει «…ότι στους μηχανισμούς των μέσων μαζικής επικοινωνίας που ελέγχουν και χειραγωγούν το δημόσιο λόγο, αντιστοιχούν έτσι οι τεχνολογικοί μηχανισμοί που αποτυπώνουν και ταυτοποιούν την γυμνή ζωή.
Ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα ενός λόγου χωρίς σώμα και ενός σώματος δίχως λόγο, ο χώρος αυτού που αποκαλούσαμε άλλοτε το «το πολιτικό» είναι όλο και πιο περιορισμένος και πιο στενός.» και καταλήγει «Το βιοπολιτικό τατουάζ που μας επιβάλλουν τώρα οι ΗΠΑ(36) (έκτοτε και η ΕΕ με τα νέα διαβατήρια) προκειμένου να μπούμε στο έδαφός τους, θα μπορούσε να είναι το προδρομικό σημάδι αυτού που θα ζητήσουν αργότερα να αποδεχθούμε ως την φυσιολογική εγγραφή της ταυτότητας του καλού πολίτη στους μηχανισμούς και στα γρανάζια του κράτους. Γι’ αυτό χρειάζεται να αντιταχθούμε»(37).

Σε κάθε περίπτωση ο κίνδυνος είναι προφανής και γενικότερος και συνοψίζεται επιγραμματικά από τον Ιταλό στοχαστή: «Μπορεί εν τέλει να οδηγηθούμε σε μια κατάσταση πραγμάτων κατά την οποία η ασφάλεια και η τρομοκρατία θα συναποτελούν ένα ενιαίο θανάσιμο σύστημα, στο πλαίσιο του οποίου η μια θα δικαιολογεί και θα νομιμοποιεί τις ενέργειες της άλλης»(38).


[1] Βλ. HA.Hesse, Der Staat will schutzen und nutzt dazu das Recht-vernutzt er es dabei ? AnwBl, 4/2001, σ. 189
[2] Βλ. N.Παρασκευόπουλου, Ασφάλεια του κράτους και ανασφάλεια δικαίου στον τόμο Τρομοκρατία και δικαιώματα, Α.Μανιτάκης, Α.Τάκης (επιμ.), Σαββάλας, 2004, σ. 42 επ.
[3] Το κράτος εντείνει τις κατασταλτικές και σωφρονιστικές του πρακτικές με σκοπό να δημιουργήσει στο πολίτη την αίσθηση ότι έχει την ικανότητα να αντιμετωπίζει το κάθε είδους έγκλημα. Βλ. τις παρατηρήσεις του κοινωνιολόγου Z.Bauman, Le gout humain de la mondialisation, Hachette, 1998, σ. 179.
[4] Το συναίσθημα της γενικευμένης ανασφάλειας και ο φόβος της παγκόσμιας και αόρατης απειλής, ενέταξαν την έννοια της ασφάλειας σε μια λογική έκτακτης ανάγκης που συνεπάγεται την επιστράτευση στρατιωτικών μέσων αντίδρασης κατά της τρομοκρατίας, διαταράσσοντας έτσι την ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και εγγυήσεων του κράτους δικαίου. Βλ. J.Derrida-J.Habermas, Le “consept” du 11 Septembre. Dialogues a NewYork avec G.Borradori, Galile, 2003, σ. 57 επ, 87 επ.
[5] Αυτή την αντίφαση ο Ι.Μανωλεδάκης την χαρακτηρίζει ως το «σχιζοφρενικό» στοιχείο της κοινωνίας της διακινδύνευσης, σημειώνοντας χαρακτηριστικά «Επικαλείται (ενν. η κοινωνία) την ασφάλεια ως αναγκαίο στοιχείο της ύπαρξής της, επιλέγοντας την ανασφάλεια, δηλαδή την έκθεση στον κίνδυνο, ως αναγκαίο στοιχείο της ανάπτυξης της ύπαρξής της, σ’ ένα καθεστώς συλλογικού αυτοπροσδιορισμού, όπου ο αυτοπροσδιορισμός δεν είναι πάντα ουσιαστικά, αλλά απλώς τυπικά συλλογικός (δηλαδή τυπικά και όχι ουσιαστικά δημοκρατικός) και ενίοτε κατ’ επίφαση μόνο ελεύθερος(δηλαδή ένας φαινομενικός αυτοπροσδιορισμός), ενώ ουσιαστικά πρόκειται για ετεροπροσδιορισμό( σε «Κοινωνία της διακινδύνευσης: μεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας», στον τόμο, Ασφάλεια και δικαιώματα στην κοινωνία της διακινδύνευσης,Χ.Ανθόπουλο ς/Ξ.Ι.Κοντιάδης/Θ.Παπαθεοδώρου(επιμ.), Αντ.Σάκκουλας, 2005, σ.186).
[6] Η τάση αυτή έχει ευρύτερες διαστάσεις και δεν περιορίζεται στα ζητήματα ασφάλειας με την στενή έννοια και στην αντεγκληματική πολιτική. Αγγίζει συνολικά τον ίδιο τον πυρήνα της κοινωνικής αλληλεγγύης, καθώς εθίζει την κοινή γνώμη στο να αντιμετωπίζει με μεγάλη δυσπιστία κάθε μορφή παραβατικότητας και «αντικοινωνικής» συμπεριφοράς, στην προσπάθεια αναπλήρωσης του ελλείμματος της ασφάλειας. Έτσι η ποινικοποίηση μετατρέπεται σε ένα μηχανισμό κοινωνικού αποκλεισμού που προασπίζει τα συμφέροντα όσων μετέχουν στην παραγωγή και διαθέτουν κοινωνικό πρόσωπο, έναντι όσων, για οποιοδήποτε λόγω βρίσκονται εκτός κοινωνικού και παραγωγικού χώρου. Βλ. P. Mary, Insecurite et penalisation du social, Labor, 2003, σ. 27 επ.
[7] Βλ. Giordio Agamben, Homo sacer, Κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή, Scripta, 2005, ιδίως το τρίτο κεφάλαιο, σ. 189 επ.
[8] Βλ. το πολύ ενδιαφέρον επίμετρο του Γ.Σταυρακάκη στο βιβλίο του G.Agamben,
ό.π, σ. 287 επ.
[9] Τα βιομετρικά χαρακτηριστικά είναι τα μόνιμα γνωρίσματα ενός ανθρώπου μέσω των οποίων είναι δυνατή η αναγνώριση ή επαλήθευση της ταυτότητας του. Σε αυτά ανήκουν τα γενετικά δεδομένα(DNA), τα σωματικά χαρακτηριστικά (δακτυλικά αποτυπώματα, ίριδα ματιού, γεωμετρία προσώπου) ή ακόμα και στοιχεία συμπεριφοράς . Τα στοιχεία αυτά στο βαθμό που αποτελούν τμήμα της φυσιολογίας του ίδιου του ατόμου είναι αναλλοίωτα και ανά πάσα στιγμή διαθέσιμα. Βλ. Ι.Ιγγλεζάκη, Ευαίσθητα Προσωπικά Δεδομένα, Σάκκουλας, 2004, σ. 210, Γ.Μανιάτης- Λ.Μήτρου, Η προστασία των γενετικών δεδομένων, Σάκκουλας, 2008.
[10] Ο Τ.Αγκάμπεν, αντλεί την έννοια της βιοπολιτικής από το έργο του Μ.Φουκώ. Ο Μ.Φουκώ είναι ο θεωρητικός που ανέλυσε- ανάμεσα στα άλλα- την εξουσία προς την κατεύθυνση της βιοπολιτικής. Στην θεωρία του διέκρινε δύο βασικές τεχνολογίες της εξουσίας: οι πειθαρχικές πρακτικές , που έχουν να κάνουν με το σώμα του ατόμου, το οποίο πρέπει να εκπαιδεύεται και να επιτηρείται μέσα από θεσμούς όπως το σχολείο, το στρατόπεδο, το νοσοκομείο, το εργοστάσιο και η βιοπολιτική που έχει να κάνει με το πληθυσμό, ο οποίος πρέπει να ελέγχεται μέσα από ρυθμιστικούς κρατικούς μηχανισμούς, τους ιατρικούς θεσμούς , τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, τα ταμεία αλληλεγγύης. Βλ. Michel Foucault, Ιστορία της σεξουαλικότητας, Ράππα, 1978, σ. 112 επ.
[11] Ίσως τα σημερινά κέντρα προσωρινής κράτησης των μεταναστών που υπάρχουν
και στην χώρα μας, να αποτελούν τον βιοπολιτικό τόπο όπου το γυμνό και ανώνυμο σώμα βρίσκεται στη απόλυτη διάθεση μιας ανεξέλεγκτης δύναμης, χωρίς ατομικά και πολιτικά δικαιώματα και χωρίς νομικές ή ηθικές διαμεσολαβήσεις υπό συνθήκες που μπορεί να συμβεί οτιδήποτε, χωρίς ελέγχους ή αντιδράσεις. Τα πρόσωπα αυτά, όπως και όσοι κρατούνται στις φυλακές του Γκουαντάναμο, δεν είναι ούτε αιχμάλωτοι πολέμου, ούτε κατηγορούμενοι, παρά απλοί κρατούμενοι. Ουσιαστικά είναι απογυμνωμένοι από κάθε νομική υπόσταση, καθώς δεν μπορούν να κατηγοριοποιηθούν νομικά. Βλ. G.Agamben, Κατάσταση εξαίρεσης, Πατάκης, 2007, σ. 15 επ.
[12] Οι νέες κάμερες Gigapan, σε υψηλή ανάλυση, επιτρέπουν με μια μόνο λήψη, την βιομετρική ανάλυση του προσώπου καθενός από τους χιλιάδες θεατές που ακολουθούν μια διαδήλωση ή βρίσκονται σε ένα στάδιο. Βλ. http://www.gigapan.org/
[13] Για τα προβλήματα που ανακύπτουν όταν η συγκεκριμένη δραστηριότητα βασίζεται σε δημοσιογραφικά αρχεία, βλ. D.Klee, Pressedatenbanken und datenschutzrechtliches Medienprivileg, Baden-Baden, 1992, σ. 36 επ.
[14] Βλ. Κ.Μαυριά, Το συνταγματικό δικαίωμα του ιδιωτικού βίου, Αντ.Σάκκουλας, 1982, σ. 21.
[15] Βλ. Μ.Σταθόπουλου, Η χρήση προσωπικών δεδομένων και η διαπάλη μεταξύ ελευθεριών και των κατόχων τους και ελευθεριών των υποκειμένων τους, ΝοΒ 2000, σ. 1 επ.
[16] Ο Αντριου Φέλντμαρ, ένας καναδός ψυχοθεραπευτής, στον έλεγχο διαβατηρίων για είσοδο στις ΗΠΑ, υπέστει ψυχρολουσία καθώς ο υπάλληλος έβαλε το όνομα του στο Google, και βρήκε ότι είχε δημοσιεύσει το 2001 ένα άρθρο όπου παραδεχόταν ότι στις αρχές του 1960 είχε κάνει χρήση LSD. Η πληροφορία ανασύρθηκε το 2006, πέντε χρόνια αφού καταχωρήθηκε και αποθηκεύτηκε στην ψηφιακή μνήμη, αναφερόμενη σε μια πράξη που είχε γίνει σαράντα χρόνια νωρίτερα. Πέρα από το παράλογο του πράγματος, το περιστατικό αποκαλύπτει και μια πρόκληση για την κοινωνία μας: αυτό που ο υπάλληλος της υπηρεσίας μετανάστευσης επιλέγει να αγνοήσει, είναι ότι, προϊόντος του χρόνου, οι άνθρωποι αλλάζουν. Οι άνθρωποι δεν είναι άκαμπτοι, εξελίσσονται, ωριμάζουν, αλλάζουν.(Βλ. συνέντευξη καθηγητή Βίκτορ Μάγερ Σένμπεργκερ Ελευθεροτυπία 31-10-2009.)
[17] Βλ. Α.Τσεβά, Η εφαρμογή του νόμου για την προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στον τύπο και την ραδιοτηλεόραση, ΚριτΕπ., 1/1998, σ. 181 επ.
[18] Βλ. συνέντευξη Β.Μ.Σενμπέργκερ, εφ. Ελευθεροτυπία 31-10-2009.
[19] Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα είχε την ευκαιρία να ασχοληθεί με τον έλεγχο της νομιμότητας από την επεξεργασία βιομετρικών δεδομένων αρκετές φορές(βλ. αποφάσεις 9/2003, 52/2003, 39/2004, 50/2007, 62/2007 σε www.dpa.gr)). Από τις αποφάσεις προκύπτει ότι η νομιμότητα της συλλογής των στοιχείων συναρτάτε τόσο με τον έλεγχο της νομιμότητας του σκοπού και την τήρηση της νομοθεσίας για την δημιουργία αρχείου όσο και με την στάθμιση ανάμεσα στην αναγκαιότητα του σκοπού και την καταλληλότητα του μέτρου. Πρόκειται για τον έλεγχο αναλογικότητας που επιβάλλει την υιοθέτηση ηπιότερων μέσων όταν τα βιομετρικά δεδομένα κρίνονται ως επαχθή σε σχέση με τον σκοπό ασφάλειας που υπηρετείται στην συγκεκριμένη περίπτωση. Με άλλα λόγια πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα καταστεί αδύνατη η χρησιμοποίηση βιομετρικών δεδομένων, για σκοπούς διάφορους αυτών για τους οποίους έχουν συλλεγεί. Στο ίδιο πνεύμα κινούνται τόσο τα κείμενα της ΕΕ (από Επιτροπή , Κοινοβούλιο και Ομάδα εργασίας άρθρου 29)όσο και η πρόσφατη απόφαση του ΕΔΔΑ Case of S. and Marper v. The United Kingdom της 4/12/2008- 30562/04 και 30566/04) Για μια ολοκληρωμένη παρουσίαση των Ευρωπαϊκών και εθνικών διαστάσεων του θέματος, βλ. Ε.Συμεωνίδου-Καστανίδου, Βιομετρικά δεδομένα: Σημασία και νομική κατοχύρωση, εισήγηση σε Ημερίδα: Βιομετρικά δεδομένα, σύγχρονες εξελίξεις και δεοντολογία, Θεσσαλονίκη,10-12-2009.
[20] Βλ. Μ.Σταθόπουλου, ό.π, σ. 2.
[21] Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα που μας δίνει η απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας(BverfGE 35/5-6-1973, 202)το οποίο δέχθηκε ότι η δημοσιοποίηση σε τηλεοπτική εκπομπή εγκληματικών πράξεων που ένα άτομο διέπραξε στο απώτερο παρελθόν και για τις οποίες καταδικάστηκε, εξέτισε την ποινή του και επίκειτο η αποφυλάκισή του, είναι ενέργεια που προσβάλλει την ακώλυτη επανένταξή του στην κοινωνία και υπερτερεί του δικαιώματος του κοινού για πληροφόρηση.
[22] Η εικόνα είναι παραπλανητική, διότι τα δημοσιογραφικά αρχεία, επειδή ακριβώς εξυπηρετούν ανάγκες της επικαιρότητας, δεν ενδιαφέρονται για την συνολική παρουσία ενός ατόμου, αλλά μόνο για μια συγκεκριμένη πράξη και αυτή καταχωρούν, χωρίς να υπάρχει μέριμνα διαρκούς ενημέρωσης. Η λειτουργία αυτή δίνει έμφαση στο δραματικό μέρος της πληροφορίας, όπως είναι η άσκηση ποινικής δίωξης για την διάπραξη ενός αδικήματος και όχι στην αθώωση του προσώπου για την ίδια πράξη. Έτσι το αρχικό γεγονός μένει στο αρχείο και ανασύρεται κατά βούληση, ενώ το άτομο στιγματίζεται δια βίου στην συνείδηση του κόσμου, χωρίς να έχει το περιθώριο να αποκατασταθεί. Βλ. Τσεβά, ό.π, σ. 188 επ. καθώς και ΑΠ 611/1995, ΤοΣ 1996, σ. 807.
[23] Βλ. τα παραδείγματα που επικαλείται η Κ.Ανθίμου, ό.π, σ. 159-160.
[24] Βλ. για τα παραδείγματα σε Β.Αραβαντινό, Η προστασία των στοιχείων προσωπικού χαρακτήρα από την αθέμιτη επεξεργασία τους με ηλεκτρονικό υπολογιστή, Αντ. Σάκκουλα, 1997, σ. 14.
[25] Βλ. Κ.Ανθίμου, ό.π, σ. 160-161.
[26] Βλ. Φ.Τερζάκη, Το αρχέτυπο του Νταχάου και του Γκουαντάναμο, www.phorum.gr
[27] Σύμφωνα με την άποψη αρμόδιου αξιωματούχου της ΕΛ.ΑΣ τα νέα διαβατήρια θα βοηθήσουν στον περιορισμό της λαθρομετανάστευσης, της διακίνησης ναρκωτικών και όπλων.(«ΤΟ ΒΗΜΑ» 30-11-2008).
[28] Τον Αύγουστο του 2008 η βρετανική εφημερίδα «The Times» προκειμένου να εξετάσει τα μέτρα ασφαλείας των νέων διαβατηρίων πραγματοποίησε ένα πρωτότυπο πείραμα: με την βοήθεια του Ολλανδού ερευνητή συστημάτων ασφάλειας του πανεπιστημίου του Αμστερνταμ κ. Γερούν Φαν Μπίκ κατάφεραν να σπάσουν του κωδικούς που περιέχουν τα βιομετρικά δεδομένα των διαβατηρίων και να αλλάξουν των ψηφιακή φωτογραφία ενός μικρού αγοριού. Το μικροτσίπ των διαβατηρίων αποκωδικοποιήθηκε σχετικά εύκολα και στη συνέχεια με ένα κατάλληλο λογισμικό αντιγράφηκε σε ένα κενό μικροτσίπ όπου πέρασαν όλα τα ψηφιοποιημένα βιομετρικά δεδομένα. Με τον τρόπο αυτό μπορεί ένας απλώς ιδιώτης με βασικές γνώσεις συστημάτων λογισμικού να παρέμβει στα πραγματικά στοιχεία και να τα αλλάξει. Η πλαστότητα των διαβατηρίων αυτών μπορεί να διαφύγει του ελέγχου ενεργού πιστοποίησης διότι μόνο εννέα κράτη διαθέτουν το ειδικό σύστημα για την εφαρμογή της Υποδομής Δημοσίου Κλειδιού(Public Key Directory) δηλαδή του συστήματος που μπορεί να εντοπίσει την πλαστότητα.(βλ. εφ. «ΤΟ ΒΗΜΑ» 30-11-2008). Συνεπώς είναι προφανές ότι ναι μεν δυσχερένεται η κλοπή της ηλεκτρονικής ταυτότητας, αν όμως συμβεί, οι συνέπειες –λόγω του τεκμηρίου της αξιοπιστίας των στοιχείων- θα είναι σοβαρότερες, διότι θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί παντού ψηφιακά.
[29] Πικρή πείρα έχει αποδείξει ότι οι σύγχρονες τρομοκρατικές ενέργειες πραγματοποιούνται από πεπειραμένα πρόσωπα που διαθέτουν νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα και δύσκολα τέτοια μέτρα θα συμβάλουν στην αποτροπή της τρομοκρατίας.
[30] Είναι προφανές ότι πρόσωπα που δεν θα διαθέτουν διαβατήρια με βιομετρικά δεδομένα σε ψηφιακή μορφή όπως οι μετανάστες, θα είναι δύσκολο να αποδείξουν την ταυτότητά τους, ενώ είναι πιθανόν να στιγματισθούν και οι ανάπηροι που δεν μπορούν να υποβληθούν σε βιομετρικές εξετάσεις.
[31] Ακόμα και αν διακρίναμε με αυστηρότητα τα βιομετρικά δεδομένα τα οποία συλλέγονται και αποθηκεύονται για δημόσιους σκοπούς από συγκεκριμένες υπηρεσίες(π.χ έλεγχος συνόρων) από αυτά που συγκεντρώνονται από ιδιώτες στη βάση συμβατικών υποχρεώσεων με την συγκατάθεση του ενδιαφερομένου, θα ήταν δύσκολο να διασφαλιστεί ότι τα δεύτερα δεν θα διασυνδέονταν με τα πρώτα. Επιπλέον ο κοινοτικός κανονισμός για τα ηλεκτρονικά διαβατήρια δεν προβλέπει την απαγόρευση κεντρικής βάσης δεδομένων, πράγμα που δεν αποκλείει το ενδεχόμενο της ένταξης όλων των πολιτών που διαθέτουν διαβατήρια στην κατηγορία των υπόπτων για διάπραξη εγκλημάτων. Βλ. Kosta E., The use of RFID chip on identification documents, Paper, Electronic democracy- challenges of the digital era, Athens, 2006.
[32] Βλ. τους νόμους 3635/2007 και 3783/2009 που εξαιρούν από την προστασία των προσωπικών δεδομένων- άρα και από την εποπτεία της Αρχής- την επεξεργασία που γίνεται από δικαστικές και εισαγγελικές αρχές, αλλά και από διωκτικά όργανα ακόμα και για πλημμελήματα. Βλ. για το θέμα τις γνωμοδοτήσεις της Αρχής 1 και 2/2009 σε www.dpa.gr.
[33] Σύμφωνα με την Σύσταση Νο.R(92)1 (για την χρήση DΝΑ στο πλαίσιο του συστήματος απονομής ποινικής δικαιοσύνης) του Συμβουλίου της Ευρώπης, είναι επιτρεπτή η διατήρηση αναλύσεων DΝΑ υπό τις αυστηρές προϋποθέσεις ότι έχει καταδικαστεί κάποιο πρόσωπο για σοβαρό έγκλημα κατά της ζωής και η αποθήκευση των στοιχείων να ρυθμίζεται με νόμο που θα προβλέπει έλεγχο από εποπτικό όργανο και συγκεκριμένο χρόνο αποθήκευσης. Βλ. και τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ Van der Velden κατά Ολλανδίας(7/12/2006-29514/05) και W. κατά Ολλανδίας (20/1/2009- 20689/08). Εδώ η διατήρηση του γενετικού υλικού θεωρήθηκε νόμιμη, διότι είχε προηγηθεί καταδίκη και το υλικό διατηρούνταν ανώνυμα και κωδικοποιημένα με βάση εγγυήσεις που προέβλεπε ο νόμος. Δεν συνέβη όμως το ίδιο και στην υπόθεση S. and Marper v. the United Kingdom, ό.π, όπου το δικαστήριο δέχθηκε ότι παραβιάζετε το άρθρο 8 παρ. 1 της ΕΣΔΑ διότι η νομοθεσία της Αγγλίας παρείχε γενική και απεριόριστη αρμοδιότητα διατήρησης αρχείων DNA χωρίς ειδικότερες εγγυήσεις και ανεξάρτητα από την φύση και την βαρύτητα του εγκλήματος. Βλ. και την ρύθμιση του άρθρου 200Α ΚΠΔ για την χρήση του DNA.
[34] Βλ. Τ.Αγκάμπεν, Το βιοπολιτικό τατουάζ, εφ. «Ελευθεροτυπία» 4-4-2004. Ο γνωστός θεωρητικός σε ταξίδι του στις ΗΠΑ υποχρεώθηκε, εφόσον ήθελε να εισέλθει στις ΗΠΑ, να αφήσει τα δακτυλικά του αποτυπώματα. Ο συγγραφέας αρνήθηκε και περιέγραψε την εμπειρία του και τις σκέψεις του στο παραπάνω άρθρο που δημοσιεύτηκε αρχικά στην εφημερίδα «LE MONDE».
[35] Βλ. Γ.Σταυρακάκη, Επίμετρο,ό.π. σ. 307.
[36] Σύμφωνα με απόφαση της βουλής των αντιπροσώπων το 2002, κανένας δεν επιτρέπεται να εισέρχεται στο αμερικάνικο έδαφος χωρίς βιομετρικό έλεγχο και όποιου το διαβατήριο δεν διαθέτει τσιπάκι με βιομετρικά στοιχεία θα χρειάζεται έξτρα βίζα με τέτοια στοιχεία. Η συγκεκριμένη απόφαση εντάσσεται σε ένα υπερφιλόδοξο πρόγραμμα(Total Information Awareness), -καθώς δυνητικά οι κίνδυνοι προέρχονται από τους πάντες-, να φακελωθεί το σύνολο του πληθυσμού του πλανήτη.
[37] Βλ. Τ.Αγκάμπεν, Το βιολογικό τατουάζ, ό.π. [38] Giorgio Agamben, « Ασφάλεια και τρόμος», Σύγχρονα Θέματα, τ. 80, 2002, σ. 5(αναφορά και σε Γ.Σταυρακάκη, Επίμετρο, ό.π, σ. 307)

[Archmage]

Χωρίς να θέλω να μειώσω τη σημασία των προηγούμενων μηνυμάτων, δηλώνω μη ικανός να συνεχίσω μια συζήτηση που ανακατεύει ad hoc όλα τα προβλήματα της οικουμένης (κάμερες, Πάγκαλος, εργασιακά, κλπ.)

Αν πάλι θέλετε να μιλήσουμε συγκεκριμένα για την κάρτα, ευχαρίστως.

[CORSAIR]

Αρχική Δημοσίευση από Archmage Αν πάλι θέλετε να μιλήσουμε συγκεκριμένα για την κάρτα, ευχαρίστως.

Είναι λίγο δύσκολο μία τέτοια συζήτηση να την περιορίσουμε στα τεχνικά χαρακτηριστικά της κάρτας (Τα οποία δεν
ανακοινώνουν ίσως για απόρρητους λόγους) και στα στοιχεία τα οποία η κάρτα περιέχει και τα οποία ούτε ο φορέας
της κάρτας τα γνωρίζει αλλά τα γνωρίζει αυτός που έχει πρόσβαση στο σύστημα.

Οι περισσότεροι δεν ανησυχούν για το εάν η κάρτα τους θα μπορεί να
αντιγραφεί ή να της παραποιήσουν τα δεδομένα (αφού όλοι γνωρίζουν ότι αυτό τεχνικά με τον χ ή y τρόπο θα μπορεί
να γίνει) αλλά για τη ροή τών δεδομένων και το ποιος, πως και για ποιο σκοπό θα διαχειρίζεται αυτά τα δεδομένα και
θα έχει πρόσβαση σε αυτά. (για παράδειγμα είδαμε τι καψόνι έκανε ο πωλητής πίτσας στον άνθρωπο που είχε τον
ζωηρό πόθο για την υλική απόλαυση του ζαμπόν και του λιωμένου τυριού σε τριγωνικό σχήμα).

Και το θέμα περιπλέκεται γιατί όπως και με τον ΑMKA (3655/2008 άρθρο 153 παράγραφος 2)
έτσι και με την κάρτα του πολίτη δεν θα υπάρχει η εναλλακτική λύση και χρήση πχ της παλιάς ταυτότητας ή πχ του παλιού
καταστατικού της acrobase και όλοι θα πρέπει να ακολουθήσουν αυτό το μονοπάτι.

[mystakid]

1. Τοποθέτηση εν όψει διαβούλευσης για την «Κάρτα του πολίτη».

Σε εξέλιξη βρίσκεται αυτή τη στιγμή η διαβούλευση για την «Κάρτα του πολίτη», την οποία επιθυμεί να εκδώσει το Υπουργείο Εσωτερικών.

Εξ αυτής προκύπτει ότι η «Κάρτα του πολίτη» θα συνδέεται με πλήθος αρχείων, τα οποία αφορούν καθένα από εμάς, άρα θα προηγηθεί ενοποίηση αυτών η τουλάχιστον συσχετισμός των στοιχείων. Κατά δεύτερον, θα φέρει ηλεκτρονικό εξοπλισμό, ο οποίος στην ελληνική έχει αποδοθεί με τον όρο «πλινθίο». Όλοι όμως γνωρίζουν το απάρτιο αυτό με τη λέξη μικροτσίπ.

Το κράτος διαθέτει πλήθος αρχείων όσον αφορά κάθε πολίτη: τα ετήσια εισοδήματα καθενός και το ποσόν του φόρου που πληρώνει και την πληροφορία αν χρωστάει η όχι, το περιουσιολόγιό του (καταγράφηκε με μεγάλη ακρίβεια εξαιτίας του ΕΤΑΚ), το κτηματολόγιο, τα ατομικά στοιχεία της υποστάσεώς του (δημοτολόγιο), το ποινικό του μητρώο, τα στοιχεία κοινωνικής του ασφάλειας μέσω του Α.Μ.Κ.Α., όσα αφορούν στη στρατολογική του κατάσταση, έχει πρόσβαση στο πολύ εξειδικευμένο και αρίστως λειτουργούν αρχείο του «Τειρεσία», μέσω του οποίου οι Τράπεζες γνωρίζουν αν ένας πολίτης η μια επιχείρηση έχουν δυσμενή στοιχεία η όχι και δεν τους δανείζουν η τους κρίνουν αξιόχρεους και τους δανείζουν.

Ορισμένα από τα αρχεία αυτά δεν ήταν σε ψηφιακή μορφή, αλλά είναι εδώ και καιρό. Με την «Κάρτα του πολίτη» θα γίνουν όλα ηλεκτρονικά, διασυνδεδεμένα, διαλειτουργικά, ώστε ένας και μόνο χρήστης, εξουσιοδοτημένος, αλλά πιθανότατα και εισβολέας σε ηλεκτρονικά συστήματα (εισβολείς παραβίασαν μέχρι και τα καλύτερα προστατευμένα συστήματα του κόσμου, συστήματα μυστικών υπηρεσιών και κυβερνήσεων), να έχει πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες.

Για ποιό λόγο θα πρέπει να οδηγηθούμε σε ενοποίηση των αρχείων; Καίριας σημασίας μάλιστα, είναι η δημιουργία του ιατρικού φακέλου, που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει. Τα πλέον προσωπικά δεδομένα κάθε ανθρώπου μετά από εκείνα της συνειδήσεως, είναι τα δεδομένα της υγείας του.

Είναι απορίας άξιο για ποιό λόγο θα πρέπει να υπάρχουν αυτά αποθηκευμένα λεπτομερώς σε μια κάρτα η μέσω κάρτας να δίδεται πρόσβαση σε ένα σύστημα όπου θα τηρείται αυτός ο φάκελος. Το Υπουργείο Εσωτερικών μας διαβεβαιώνει ότι δεν θα αποθηκεύονται δεδομένα υγείας στην «Κάρτα του πολίτη». Μα, αυτά είναι ήδη αποθηκευμένα!

Με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση αυτομάτως το κράτος γνωρίζει την κατάσταση της υγείας κάθε πολίτη. Η προσβασιμότητα σε αυτά τα στοιχεία μέσω της «Κάρτας του πολίτη» λίγο ενδιαφέρον έχει κι αν υπάρξει στο μέλλον, ακόμη χειρότερα. Η πληροφορία υπάρχει, το κράτος γνωρίζει την κατάσταση υγείας κάθε πολίτη και δυστυχώς κάποιος που θέλει να την υποκλέψει, μπορεί να το κάνει εφ ὅσον διαθέτει τις γνώσεις.

Δυστυχώς λοιπόν, δια της ενοποιήσεως των αρχείων επέρχεται η καταστρατήγηση της ιδιωτικότητας και η κατάλυση του αυτεξουσίου και της ελευθερίας του ανθρώπου.

2. Μικροτσίπ (microchip).

Η «Κάρτα του πολίτη» προβλέπεται να φέρει μικροτσίπ η πλινθίο. Το Υπουργείο Εσωτερικών μας λέγει ότι το μικροτσίπ θα χρησιμεύει για την ψηφιακή αυθεντικοποίηση του κατόχου της κάρτας, για την ταυτοποίησή του δηλαδή, προκειμένου να μπορεί να αντλεί πιστοποιητικά από το Διαδίκτυο η να έχει έγκυρη ψηφιακή υπογραφή.

Με δεδομένο ότι η προϋπόθεση είναι η ενοποίηση των αρχείων, στην οποία αντιτιθέμεθα για τους προαναφερθέντες λόγους και όχι μόνο, τι ανάγκη υπάρχει για μικροτσίπ; Ας δοθεί σε κάθε πολίτη μια γεννήτρια κωδικών τύπου PIN και ας πληκτρολογεί το PIN συνδεόμενος με το σύστημα για να αντλεί πιστοποιητικά η να πιστοποιεί την υπογραφή του.

Η χρησιμότητα του μικροτσίπ είναι άλλη, η παρακολούθηση του ανθρώπου και η καταγραφή των δραστηριοτήτων του με τρόπο ασφυκτικό, περιοριστικό, χωρίς καν να το γνωρίζει.

Στην «Κάρτα του πολίτη» στόχος είναι να ενσωματωθεί και η φοροκάρτα, όπως ανεγγέλλετο μέχρι τώρα. Άρα, θα καταγράφονται οι συναλλαγές κάθε πολίτη, πληροφορώντας τους διαχειριστές του συστήματος για το που πήγε, τι έκανε, τι αγόρασε, τι πούλησε, τι συνήθειες έχει, τι διαβάζει, που συχνάζει;

Όσα λοιπόν, έλεγε ο Τζορτζ Όργουελ στο βιβλίο του «1984», θα επαληθευθούν; Μη γένοιτο να οδηγηθούμε σε μια κοινωνία όπου ο Μεγάλος Αδελφός θα παρακολουθεί ακόμη και τις ανάσες μας!

Μα και εάν δεν ενσωματωθεί η φοροκάρτα δια της ηλεκτρονικής χρήσεως της «Κάρτας του πολίτη», αυτομάτως θα καταγράφονται όλες οι δραστηριότητες του κατόχου της.

Κι αν ακόμη υποτεθεί λοιπόν, πως κάποιος δεν έχει να κρύψει τίποτε, η προοπτική της δια του μικροτσίπ ασφυκτικής παρακολούθησης και μάλιστα εν αγνοία του κατόχου της Κάρτας, είναι εφιαλτική.

Το μικροτσίπ είναι σύνθετο ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό κύκλωμα, το οποίο έχει δυνατότητα αποθήκευσης μεγάλου όγκου πληροφοριών, τροποποίησης και συμπλήρωσης αυτών. Χωρίς να είναι γνωστή η ακριβής τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί, πρέπει να τονισθεί ότι υφίσταται τεχνολογία που δίδει τη δυνατότητα ανίχνευσης στο χώρο η και απομακρυσμένου ελέγχου του μικροτσίπ από τρίτα πρόσωπα, χωρίς καν να απαιτείται η συναίνεση του χρήστη της κάρτας, η οποία φέρει το μικροτσίπ. Δεν είναι ανάγκη, δηλαδή, να τοποθετηθεί η κάρτα με τέτοιο μικροτσίπ σε μηχάνημα που θα διαβάσει τις πληροφορίες του.

Πρόκειται για την τεχνολογία RFID (Radio Frequency Identification), ενώ συναφής τεχνολογία χρησιμοποιείται με εμφυτεύσιμα μικροτσίπ σε σκυλιά επί σειρά ετών, ώστε να είναι δυνατή η ταυτοποίησή τους όταν χαθούν. Με ειδικό μηχάνημα και μάλιστα από απόσταση, διαβάζεται ο μοναδικός αριθμός κάθε σκύλου και ταυτοποιείται ότι πρόκειται για το συγκεκριμένο ζώο.

Χαρακτηριστικό είναι ότι σχετικά με μικροτσίπ που είναι ενσωματωμένα σε κάρτες - πιστωτικές η χρεωστικές – τις οποίες δίδουν τράπεζες σε πελάτες τους, οι οποίες δικαιολογούν τη χρήση τέτοιων καρτών λόγω αύξησης του επιπέδου ασφαλείας των συναλλαγών, δεν αναφέρεται τι είδους και ποιές πληροφορίες αποθηκεύονται στο μικροτσίπ, ούτε αποκαλύπτεται αυτό ακόμα και σε πελάτες που ρωτούν και διαμαρτύρονται, φθάνοντας στο τέλος να μην αποδέχονται την κάρτα και προτιμώντας να κάνουν συναλλαγές μόνο από το ταμείο, επειδή είναι υποψιασμένοι και δεν επιθυμούν το μικροτσίπ.

Η τεχνολογία του μικροτσίπ συνεπάγεται την καταστρατήγηση της ιδιωτικότητας, τον ασφυκτικό έλεγχο αυτής, επομένως την προσβολή του ανθρωπίνου προσώπου κατά την θεολογική έννοια, καθώς ο άνθρωπος καταλήγει να ταυτίζεται με ένα ηλεκτρονικό απάρτιο.

Το χειρότερο είναι οι βάσιμοι φόβοι, ότι με τον τρόπο αυτό καταστρατηγούνται κυρίως το αυτεξούσιο και η ελευθερία του ανθρώπου, καθώς αναιρείται η δυνατότητα συναίνεσης εκ μέρους του χρήστη της κάρτας, επειδή η τεχνολογία RFID επιτρέπει την παρακολούθηση του ανθρώπου χωρίς να το γνωρίζει (υπάρχουν μικροτσίπ που δέχονται σήματα εξ αποστάσεως στα οποία απαντούν!), ενώ είναι δυνατή η τροποποίηση των πληροφοριών που περιέχει το μικροτσίπ χωρίς τη συναίνεση του ανθρώπου που το χρησιμοποιεί.

Ακόμα όμως, κι αν το μικροτσίπ διαβάζεται μόνο από συσκευές στις οποίες εισάγεται η Κάρτα, δεν σημαίνει πως η παρακολούθηση του ανθρώπου θα είναι μικρότερης σημασίας, αφού ένα κέντρο ανά τη χώρα θα γνωρίζει τις κινήσεις και τις ενέργειές του όποτε χρησιμοποιεί την Κάρτα.

Τονίζεται ότι και η Κάρτα μόνιμης παραμονής (αλλιώς «πράσινη κάρτα») των ΗΠΑ δεν φέρει εμφανώς μικροτσίπ. Γιατί εδώ στην Ελλάδα θα πρέπει να εφαρμοσθεί η τεχνολογία αυτή;

3. Δεν είναι ασφαλές.

Θα μπορούσε κανείς να πει «για λόγους ασφαλείας έναντι των παραχαρακτών». Διαβάσαμε ρεπορτάζ στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», (Σάββατο 30 Οκτωβρίου 2010, σελ. 21) το οποίο κάνει λόγο για όσα συμβαίνουν στη Γερμανία, πολύ πιο προηγμένη τεχνολογικώς από την Ελλάδα: «Όμως έχουν ήδη διατυπωθεί σοβαρές επιφυλάξεις ως προς το πόσο πραγματικά ασφαλείς είναι οι νέες ηλεκτρονικές ταυτότητες, που εξωτερικά μοιάζουν με τις ήδη ισχύουσες.

Αποκορύφωμα, όταν τον περασμένο Σεπτέμβριο, χάκερ της γερμανικής κολεκτίβας των χάκερς Chaos Computer Clab (CCC) έκαναν σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση χρησιμοποιώντας βασικά προγράμματα spyware, μία μάλλον εύκολη επίδειξη του πόσο εύκολα το περιεχόμενο του ενσωματωμένου μικροτσίπ μπορεί να παραβιαστεί και συνεπώς να αλλοιωθούν τα στοιχεία του κατόχου ταυτότητας…».

4. Άχρηστο το μικροτσίπ.

Την ίδια ώρα, τα μηχανήματα που διαθέτει η Ελληνική Αστυνομία, παράγουν όντως απαραχάρακτα δημόσια έγγραφα, όπως τα νέα διπλώματα οδηγήσεως χωρίς να χρειάζεται το μικροτσίπ. Στο περιοδικό «Auto Bild», που ασχολείται με το χώρο του αυτοκινήτου, διαβάσαμε στο τεύχος 71, ημερομηνία 06/02/2009, σε ρεπορτάζ με τίτλο «Στα άδυτα της ΕΛΑΣ - Η διαδικασία εκτύπωσης των νέων αδειών οδήγησης» : «Τα υπερσύγχρονα μηχανήματα (σ.σ. μέσω των οποίων εκτυπώνονται οι νέες άδειες) κατασκευάζονται στην Ιαπωνία από την Εταιρεία Toppan.Έχουν χαρακτηριστεί απόρρητα και δεν πωλούνται σε ιδιώτες, παρά μόνο σε κυβερνήσεις».

Στη συνέχεια, λέγει ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Διαβατηρίων, όπου εκδίδονται και οι νέες άδειες οδήγησης, σε μέγεθος πιστωτικής κάρτας: «Ειδικά οι δικλείδες ασφαλείας πάνω στην ειδική μεμβράνη έχουν καταστήσει ΑΔΥΝΑΤΗ ΤΗΝ ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΗΣΗ. Σε όσες απόπειρες έγιναν, ήταν τόσο χονδροειδής η παραποίηση, που θα πρέπει να κάνει κανείς μεγάλη προσπάθεια για να μην την διαπιστώσει.

- ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχει γίνει μεγάλη κουβέντα σχετικά με την ύπαρξη η όχι μικροτσίπ πάνω στις άδειες οδήγησης.

- ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΩΝ: Στην παρούσα φάση αποφασίστηκε από το αρμόδιο Υπουργείο Μεταφορών να προχωρήσει η έκδοση άδειας χωρίς την τοποθέτηση μικροτσίπ. Δεν έχουν αποφασιστεί ακόμη ποιά θα είναι τα χαρακτηριστικά που θα φέρει αλλά και οι τεχνικές προδιαγραφές του. Δεν υπάρχει ούτε bar code, ούτε κάποια άλλα μέτρα ασφαλείας».

Καλώς λοιπόν, δεν μπήκε μικροτσίπ στις νέες άδειες οδήγησης. Διότι δεν χρειάζεται, επειδή διαθέτουν τόσο προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, χωρίς μικροτσίπ, χωρίς bar code, όπως ομολογεί ο αρμόδιος διευθυντής της Αστυνομίας, με αποτέλεσμα να καθίσταται αδύνατη η πλαστογράφησή τους.

Τότε, ποιά η αναγκαιότητα για μικροτσίπ; Ποιός τα προωθεί όλα αυτά; Ένα απλό κομμάτι πλαστικό με όλες τις δικλείδες ασφαλείες και τα στοιχεία μας επάνω είναι επαρκές για την ταυτοποίησή μας, χωρίς φυσικά κανένα μικροτσίπ.

5. Καταδότης!

Δια του μικροτσίπ και την ενοποίηση των αρχείων η «Κάρτα του πολίτη» δυστυχώς, δεν είναι τίποτε άλλο παρά καταδότης του πολίτη! Οι Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί, υπερήφανοι και για τις δυό ιδιότητες, δεν είναι μοσχάρια του Φαρ Ουέστ, που τα μάρκαραν με πυρωμένο σίδηρο, για να δεχτούν το μαρκάρισμά τους με το μικροτσίπ της ασφυκτικής παρακολούθησης.

Είναι όχι μόνο θέμα σεβασμού προς το πρόσωπο του ανθρώπου κατά τη θεολογική έννοια, αλλά και ζήτημα δημοκρατίας. Θα συμφωνήσουμε με την άποψη του κ. Γιώργου Καμίνη, Πανεπιστημιακού Καθηγητή, μέχρι προσφάτως Συνηγόρου του Πολίτη και εκλεγέντος Δημάρχου Αθηναίων, όπως το διετύπωσε στο «Βήμα Ιδεών», 01/01/2008 (οι επισημάνσεις δικές μας): «Από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης άρχισαν σταδιακά να κατοχυρώνονται κάποια ιδιωτικά απόρρητα: στην αρχή το απόρρητο των επιστολών και στη συνέχεια η εξέλιξη των συναλλακτικών ηθών και των κοινωνικών αντιλήψεων επέβαλε την προστασία και άλλων πεδίων ιδιωτικότητας, όπως είναι το ιατρικό απόρρητο, το καθήκον εχεμύθειας που βαρύνει κάποιους επαγγελματίες (λ.χ. τους δικηγόρους) κ.α.

Μολονότι διαρκώς διευρυνόταν ο κύκλος των απορρήτων η ακόμη και κάποια ήδη συνταγματικώς κατοχυρωμένα απόρρητα προσλάμβαναν νέο περιεχόμενο (λ.χ. το απόρρητο των επιστολών επεκτάθηκε στην τηλεγραφική και τηλεφωνική επικοινωνία), η σχέση κανόνα - εξαίρεσης παρέμεινε αναλλοίωτη: Η δημοσιότητα ήταν ο κανόνας και το απόρρητο η εξαίρεση.

Ο πολίτης παρέμεινε εκτεθειμένος στα φώτα της δημοσιότητας, με την επιφύλαξη κάποιων σαφώς οριοθετημένων από τον νομοθέτη, μεμονωμένων θυλάκων εμπιστευτικότητας.

Όμως, μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η σχέση κανόνας - εξαίρεση άρχισε βαθμιαία να ανατρέπεται κατά βάση για δυό λόγους: αφενός λόγω του γιγαντισμού της δημόσιας διοίκησης και αφετέρου λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης της τεχνολογίας.

Η δημόσια διοίκηση είναι πλέον πανταχού παρούσα. Το κράτος εποπτεύει σχεδόν όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες και γι’ αυτό πρέπει να αντλεί διαρκώς πληροφορίες από τους ιδιώτες. Ο κίνδυνος μιας «πανοπτικής δημόσιας διοίκησης» αρχίζει να γίνεται αισθητός.

Παράλληλα, οι δυνατότητες των ηλεκτρονικών υπολογιστών να αποθηκεύουν, να ανταλλάσσουν και να συνδυάζουν πληροφορίες αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, με συνέπεια κάθε πληροφορία, που αφορά ένα πρόσωπο, να μπορεί κατάλληλα συνδυαζόμενη με άλλες να συμβάλει στην δημιουργία του «ατομικού του προφίλ».

Άπειρες πληροφορίες για την προσωπικότητα και τη δράση ενός ανθρώπου, από τις πιο εμπιστευτικές μέχρι τις πιο δημόσιες, από τις πλέον ασήμαντες έως τις πιο σημαντικές, μπορούν να συνδυαστοῦν, προκειμένου να σχηματιστεί το «ψηφιακό μωσαϊκό του ανθρωπίνου προσώπου».

Δυσοίωνη προοπτική, την οποία ενισχύουν οι επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις σε άλλα τέσσερα κρίσιμα πεδία: α) στις επικοινωνίες, β) στα τεχνικά μέσα επιτήρησης και παρακολούθησης της ανθρώπινης δράσης (εντοπισμός, αποτύπωση και αναπαραγωγή εικόνας και ήχου), γ) στη γενετική και δ) στις βιομετρικές μεθόδους ταυτοποίησης των προσώπων (π.χ. γενετικό αποτύπωμα).

Η συρροή όλων αυτών των εξελίξεων δεν υποβαθμίζει μεν τη διάκριση μεταξύ απορρήτων και μη απορρήτων προσωπικών πληροφοριών, αναδεικνύει ωστόσο παράλληλα το γεγονός ότι κάθε άνθρωπος πρέπει κατ’ αρχήν να εξουσιάζει ο ίδιος όλες τις πληροφορίες που τον αφορούν. Ένα νέο ανθρώπινο δικαίωμα αρχίζει να αναδύεται ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 60, το δικαίωμα στον πληροφοριακό αυτοκαθορισμό.

Καθένας πλέον διακαιούται να γνωρίζει το εάν κάποιος κατέχει μία πληροφορία για τον ίδιο, ποιός είναι αυτός, πως και πότε απέκτησε την πληροφορία, για ποιόν σκοπό κ.τ.λ. Το δικαίωμα αυτό δεν είναι, ασφαλώς, απεριόριστο∙ η άσκησή του πρέπει να εναρμονιστεί με τα δικαιώματα των άλλων.

Εκ των πραγμάτων, το δικαίωμα στον πληροφοριακό αυτοκαθορισμό απειλείται όχι μόνο από το κράτος αλλά και από τους ιδιώτες. Για την πλειονότητα των πολιτών πάντως ο βασικός κίνδυνος προέρχεται από το κράτος, και μάλιστα από τη δημόσια διοίκηση, αφού με αυτήν διατηρεί καθημερινά ο πολίτης πλήθος συναλλαγών».

Κατόπιν τούτων, η χρήση του επισφαλούς μικροτσίπ στην «Κάρτα του Πολίτη», που το παραβιάζουν ακόμη και ενθουσιώδεις ερασιτέχνες και η οποία οδηγεί στην ασφυκτική παρακολούθηση της δραστηριότητας του ανθρώπου είναι εντελώς περιττή αλλά και επιβαρυντική για τον πολίτη.

Αντιτιθέμεθα σε αυτήν, όπως αντιτιθέμεθα και στην ενοποίηση των αρχείων που υπάρχουν για κάθε πολίτη.



Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΚΟΣΜΑΣ

[Archmage]

Αρχική Δημοσίευση από mystakid Τοποθέτηση εν όψει διαβούλευσης για την «Κάρτα του πολίτη»

Από καθαρά τεχνικής άποψης έχει εξηγηθεί πιο πάνω γιατί τα πιο πολλά από αυτά που γράφει δεν ισχύουν.

Θα ήθελα πάντως να προσθέσω, σε περίπτωση που δεν ήταν ξεκάθαρο, ότι το μικροτσίπ δεν είναι απλή μνήμη (όπως πχ η RAM) αλλά έχει επεξεργαστική ισχύ και μπορεί να ελέγξει με software αν κάποιο δημόσιο κλειδί αντιστοιχεί στο ιδιωτικό που περιέχει. Έτσι, σε αντίθεση με τη RAM, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υπογράψει ψηφιακά ο κάτοχος ένα έγγραφο, να ελέγξει δηλαδή ότι ταιριάζουν τα κλειδιά. Αυτό δεν μπορεί να γίνει (σε λογικά πλαίσια) με καμία άλλη μέθοδο, πχ χαρτιά, πλαστικές κάρτες, bar code ή passwords.


υγ: το RFID δεν έχει καμία σχέση με αυτή τη συζήτηση.

[CORSAIR]

Αρχική Δημοσίευση από Archmage υγ: το RFID δεν έχει καμία σχέση με αυτή τη συζήτηση.

Σε αυτό πως είσαι τόσο σίγουρος όταν δεν ανακοινώνουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά της κάρτας;

H Iσπανική κάρτα είναι smartcard και η Γερμανική έχει μέσα το rfid.

Tέσπα.

Για εμένα δεν έχει να κάνει με το τι κάρτα είναι αυτή που θα πάρουμε και το τεχνικό κομμάτι στο
οποίο επιμένετε αλλά όπως είπα και παραπάνω με την ροή των δεδομένων και το ότι ποιος, πως
και για ποιο σκοπό θα διαχειρίζεται αυτά τα δεδομένα και θα έχει πρόσβαση σε αυτά.

[Archmage]

Αρχική Δημοσίευση από CORSAIR Σε αυτό πως είσαι τόσο σίγουρος όταν δεν ανακοινώνουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά της κάρτας;

Εννοώ ότι η τεχνολογία για ηλεκτρονικές συναλλαγές δεν έχει σχέση με την τεχνολογία RFID και νομίζω η ανάμιξη των δύο προκαλεί σύγχιση: κάρτα με RFID = κάρτα για παρακολούθηση = οι συναλλαγές είναι για παρακολούθηση = δε θέλουμε ηλεκτρονικές συναλλαγές. Ή κάπως έτσι.

[mystakid]

στις τελευταίες παραγράφους αναφέρεται ότι:

κάθε άνθρωπος πρέπει κατ’ αρχήν να εξουσιάζει ο ίδιος όλες τις πληροφορίες που τον αφορούν. Ένα νέο ανθρώπινο δικαίωμα αρχίζει να αναδύεται ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 60, το δικαίωμα στον πληροφοριακό αυτοκαθορισμό. Καθένας πλέον δικαιούται να γνωρίζει το εάν κάποιος κατέχει μία πληροφορία για τον ίδιο, ποιός είναι αυτός, πως και πότε απέκτησε την πληροφορία, για ποιόν σκοπό κ.τ.λ. Το δικαίωμα αυτό δεν είναι, ασφαλώς, απεριόριστο∙ η άσκησή του πρέπει να εναρμονιστεί με τα δικαιώματα των άλλων.

[Easty]

Αρχική Δημοσίευση από Archmage Εννοώ ότι η τεχνολογία για ηλεκτρονικές συναλλαγές δεν έχει σχέση με την τεχνολογία RFID και νομίζω η ανάμιξη των δύο προκαλεί σύγχιση: κάρτα με RFID = κάρτα για παρακολούθηση = οι συναλλαγές είναι για παρακολούθηση = δε θέλουμε ηλεκτρονικές συναλλαγές. Ή κάπως έτσι.

Δηλαδή:
αν σταδιακά προχωρήσουμε σε χρήση RFID είτε σε μορφή κάρτας είτε άλλη, κατά τη γνώμη σου, αυτό θα ήταν ικανοποιητικός λόγος για αντίδραση και απόρριψη της πρακτικής αυτής;

[Morgul]

Αρχική Δημοσίευση από Easty Δηλαδή: αν σταδιακά προχωρήσουμε σε χρήση RFID είτε σε μορφή κάρτας είτε άλλη, κατά τη γνώμη σου, αυτό θα ήταν ικανοποιητικός λόγος για αντίδραση και απόρριψη της πρακτικής αυτής;

Ήδη χρησιμοποιούμε RFID!

[Easty]

Αρχική Δημοσίευση από Morgul Ήδη χρησιμοποιούμε RFID!

Αν θες, όσο γνωρίζεις, μπορείς να παραθέσεις κάποια παραδείγματα χρήσης RFID;

[Morgul]

Αρχική Δημοσίευση από Easty Αν θες, όσο γνωρίζεις, μπορείς να παραθέσεις κάποια παραδείγματα χρήσης RFID;

Αυτά που έχω δει προσωπικά:

• Το e-pass της Αττικής Οδού.
• Το TEO-pass στις Εθνικές Οδούς.
• Το μικρό κυκλικό αυτοκόλλητο των ταξί της Αττικής που τους επιτρέπει να μπαίνουν στη σχετική ζώνη του αεροδρομίου (είναι γυμνό RFID tag με κυκλική κεραία-πηνίο παγιδευμένο σε διαφανές αυτοκόλλητο, και μπορείς να το δεις συνήθως πάνω δεξιά στο παρ-μπριζ του αυτοκινήτου)
• Όλα τα διαβατήρια από τον Αύγουστο του 2006 και μετά (από το 2009 περιλαμβάνουν και δακτυλικό/-ά αποτύπωμα/τα). Τα διαβατήρια χρησιμοποιούν χάλια κρυπτογραφία που έχει σπάσει από ένα πανεπιστήμιο στο Βέλγιο. Το RFID tag του διαβατηρίου δε διαβάζεται με το διαβατήριο κλειστό. Το σκληρό εξώφυλλο/οπισθόφυλλο λειτουργούν ως κλώβοι Faraday και εμποδίζουν τη μετάδοση. Αλλά πολλοί δεν το εμπιστεύονται και αγοράζουν ειδικές θήκες με επιπλέον μεταλλικά φύλλα για προστασία.
• Κάρτες-κλειδιά: οι κάρτες/μπρελοκάκια που δε χρειάζεται να βάλεις μέσα σε αναγνώστη αλλά απλά πλησιάζεις/αγγίζεις στον αναγνώστη χρησιμοποιούν RFID. Κάποιες παλιότερες μπορεί να χρησιμοποιούσαν παρόμοια τεχνολογία αλλά όχι ακριβώς RFID.
• Κλειδιά αυτοκινήτων. Αν το αυτοκίνητό σου είναι σχετικά νέο και διάβασες το βιβλίο οδηγιών, μπορεί να πρόσεξες ότι σε προειδοποιεί να μην αφήνεις το κλειδί κοντά σε έντονες πηγές (ηλεκτρο)μαγνητισμού. Το κλειδί έχει ένα RFID tag εσωτερικά, και το αυτοκίνητο έχει έναν αναγνώστη RFID μικρής εμβέλειας κοντά στην κλειδαρότρυπα. Μπορείς να βάλεις το κλειδί στην κλειδαριά και να το γυρίσεις, αλλά ο immobiliser σβήνει (και κατά συνέπεια η μίζα ανάβει) μόνο αν δει το RFID tag κοντά στην κλειδαριά. Αν έχεις τρελά λεφτά και έχεις πάρει αυτοκίνητο με «key-less ignition», τότε το «κλειδί» που σου δίνουν είναι RFID tag. Πχ στο Toyota Prius «δείχνεις» το μπρελόκ στο κουμπί έναρξης, αυτό πρασινίζει και σου επιτρέπει να το πιέσεις για να ξεκινήσει το αυτοκίνητο.

Αυτά μπορώ να σκεφτώ τώρα. Υπάρχουν και διάφορες εφαρμογές στο εμπόριο (αυτόματες απογραφές σε αποθήκες κλπ κλπ), αλλά δεν τις έχω δει αυτοπροσώπως.

[Xenios]

Αντιγράφω μέρος της γνωμοδότησης του κ. Χρήστου Παπασωτηρίου του Ιωάννου, Δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω, στην σελίδα του opengov.gr , που μπορείτε να το διαβάστε όλο.

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Αρθρo 8 Ε.Σ.Δ.Α. (Ευρωπαϊκής Συμβάσεως Δικαιωμάτων Ανθρώπου)

1. Παv πρόσωπov δικαιoύται εις τov σεβασµόv της ιδιωτικής και oικoγεvειακής ζωής τoυ, της κατoικίας τoυ και της αλληλoγραφίας τoυ.

2. Δεv επιτρέπεται vα υπάρξη επέµβασις δηµoσίας αρχής εv τη ασκήσει τoυ δικαιώµατoς τoύτoυ, εκτός εάv η επέµβασις αύτη πρoβλέπεται υπό τoυ vόµoυ και απoτελεί µέτρov τo oπoίov, εις µίαv δηµoκρατικήv κoιvωvίαv, είvαι αvαγκαίov δια τηv εθvικήv ασφάλειαv, τηv δηµoσίαv ασφάλειαv, τηv oικovoµικήv ευηµερίαv της χώρας, τηv πρoάσπισιv της τάξεως και τηv πρόληψιv πoιvικώv παραβάσεωv, τηv πρoστασίαv της υγείας ή της ηθικής, ή τηv πρoστασίαv τωv δικαιωµάτωv και ελευθεριώv άλλωv».

Άρθρο 9 Συντάγματος

Η κατοικία του καθενός είναι άσυλο. Η ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του ατόμου είναι απαραβίαστη. Καμία έρευνα δε γίνεται σε κατοικία, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος και πάντοτε με την παρουσία εκπροσώπων της δικαστικής εξουσίας». Άρθρο 9α Συντάγματος "Καθένας έχει δικαίωμα προστασίας από την συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως με ηλεκτρονικά μέσα, των προσωπικών του δεδομένων, όπως νόμος ορίζει. Η προστασία των προσωπικών δεδομένων διασφαλίζεται από ανεξάρτητη αρχή, που συγκροτείται και λειτουργεί, όπως νόμος ορίζει.

Άρθρο 25 Συντάγματος

1. Τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκησή τους. Τα δικαιώματα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν. Οι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν στα δικαιώματα αυτά πρέπει να προβλέπονται είτε απευθείας από το Σύνταγμα είτε από το νόμο, εφόσον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας.

2. Η αναγνώριση και η προστασία των θεμελιωδών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου από την Πολιτεία αποβλέπει στην πραγμάτωση της κοινωνικής προόδου μέσα σε ελευθερία και δικαιοσύνη.

Άρθρο 5 Ν. 2472/1997

1. Επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα επιτρέπεται μόνον όταν το υποκείμενο των δεδομένων έχει δώσει τη συγκατάθεσή του.

2. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η επεξεργασία και χωρίς τη συγκατάθεση, όταν:
α) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για την εκτέλεση σύμβασης, στην οποία συμβαλλόμενο μέρος είναι υποκείμενο δεδομένων ή για τη λήψη μέτρων κατόπιν αιτήσεως του υποκειμένου κατά το προσυμβατικό στάδιο.
β) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για την εκπλήρωση υποχρεώσεως του υπεύθυνου επεξεργασίας, η οποία επιβάλλεται από το νόμο.
γ) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για τη διαφύλαξη ζωτικού συμφέροντος του υποκειμένου, εάν αυτό τελεί σε φυσική ή νομική αδυναμία να δώσει τη συγκατάθεσή του.
δ) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για την εκτέλεση έργου δημόσιου συμφέροντος ή έργου που εμπίπτει στην άσκηση δημόσιας εξουσίας και εκτελείται από δημόσια αρχή ή έχει ανατεθεί από αυτή είτε στον υπεύθυνο επεξεργασίας είτε σε τρίτο, στον οποίο γνωστοποιούνται τα δεδομένα.
ε) Η επεξεργασία είναι απολύτως αναγκαία για την ικανοποίηση του έννομου συμφέροντος που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή ο τρίτος ή οι τρίτοι στους οποίους ανακοινώνονται τα δεδομένα και υπό τον όρο ότι τούτο υπερέχει προφανώς των δικαιωμάτων και συμφερόντων των προσώπων στα οποία αναφέρονται τα δεδομένα και δεν θίγονται οι θεμελιώδεις ελευθερίες αυτών».

ΕΠΕΙΔΗ η υποχρεωτική καθιέρωση της ταυτοποιήσεως του προσώπου και της διεκπεραιώσεως των συναλλαγών του με το Δημόσιο με την οπωσδήποτε χρήση κάρτας φερούσης πλινθίο (τσιπ) θα καθιστούσε από τεχνικής και πρακτικής απόψεως δυνατό τον ανά πάσα στιγμή εντοπισμό και τον έλεγχο της θέσεως και των κινήσεων του προσώπου μέσα στην Χώρα, γι’ αυτό η προτεινομένη κάρτα με πλινθίο συνιστά ατομικό διοικητικό μέτρο που επιβάλλει υποχρεωτικούς όρους στην ελεύθερη κίνηση του πολίτη στην Χώρα, η οποία οφείλει να είναι απεριόριστη και σεβαστή από τα όργανα του Κράτους. Επομένως η καθιέρωση της προτεινομένης κάρτας θα περιόριζε δυσανάλογα κατ’ άρθρον 25 Σ. την ελεύθερη κίνηση του πολίτη, περίπτωση που απαγορεύεται ρητώς από το άρθρο 5 παρ. 4 του Συντάγματος. Γιατί τέτοιος περιορισμός μόνον ως παρεπόμενη ποινή με απόφαση ποινικού δικαστηρίου δύναται κατ’ εξαίρεση να επιβληθεί και δη σε εξαιρετικές περιπτώσεις ανάγκης και μόνο για την πρόληψη αξιοποίνων πράξεων, πάντα δε υπό τις εγγυήσεις του Νόμου (άρθρο 5 παρ. "4. Απαγορεύονται ατομικά διοικητικά μέτρα που περιορίζουν σε οποιονδήποτε Έλληνα την ελεύθερη κίνηση ή εγκατάσταση στη Χώρα, καθώς και την ελεύθερη έξοδο και είσοδο σ' αυτήν. Τέτοιου περιεχομένου περιοριστικά μέτρα είναι δυνατόν να επιβληθούν μόνο ως παρεπόμενη ποινή με απόφαση ποινικού δικαστηρίου, σε εξαιρετικές περιπτώσεις ανάγκης και μόνο για την πρόληψη αξιόποινων πράξεων, όπως νόμος ορίζει")

ΕΠΕΙΔΗ προς τούτοις και το ως άνω συνταγματικό δικαίωμα του άρθρου 9α Σ. περί προστασίας του πολίτη από την συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως με ηλεκτρονικά μέσα, των προσωπικών του δεδομένων δύναται να καμφθεί ολοσχερώς σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 του Νόμου 2472/1997, μόνον με την προηγουμένη ρητή συναίνεση του πολίτη, η οποία απαιτείται μέσα σε δημοκρατική κοινωνία, καθ’ όσον μάλιστα η διαβουλευομένη περίπτωση δεν εμπίπτει σε καμμία εκ των εξαιρέσεων της παραγράφου 2 του ιδίου άρθρου 5 για την επεξεργασία δεδομένων χωρίς την συναίνεση του πολίτη. Πρακτικά ουδείς δύναται να υποχρεώσει κανένα πολίτη να λάβει και να χρησιμοποιεί την κάρτα, όπως αυτή εξαγγέλθηκε, δηλαδή με πλινθίο. Όσοι δε πολίτες αρνούνται να την λάβουν και δεν συναινούν στην συλλογή, επεξεργασία κλπ. των πληροφοριών και δεδομένων τους πρέπει να εξακολουθούν να δύνανται να ταυτοποιούνται με τους ήδη υφισταμένους τρόπους και μέσα, άλλως παραβιάζεται η ανωτέρω κατοχυρουμένη υπό του άρθρου 25 του Συντάγματος αρχή της αναλογικότητος. Επομένως επιβάλλεται να προβλέπεται παράλληλα με την κάρτα πολίτη και για όσους πολίτες αρνούνται την λήψη και χρήση της, η εξακολούθηση της χρήσεως του δελτίου αστυνομικής ταυτότητος, υπό τον τύπο που υφίσταται σήμερα και η μη αντικατάστασή του για όσους πολίτες δεν συναινούν στην λήψη και χρήση της νέας κάρτας με πλινθίο.

ΕΠΕΙΔΗ ακόμη η αρχή της αναλογικότητος ή ευλόγου ισορροπίας μεταξύ του προτεινομένου μέτρου (κάρτας πολίτη) και επιδιωκομένου σκοπού (ταυτοποίηση προσώπου και διευκόλυνση συναλλαγών με την Διοίκηση) παραβιάζεται στην προκειμένη περίπτωση, καθ’ όσον η μεν συλλογή, διατήρηση και επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρος εκ μέρους ή για λογαριασμό του Κράτους δύναται και να υλοποιείται ευχερώς από το όργανα αυτού με την ανά πάσα στιγμή χρήση της συγχρόνου τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών και με την λειτουργία κεντρικής βάσεως δεδομένων, ο πολίτης όμως δεν θα δύναται να έχει πρακτικώς κανένα αντίστοιχο (ανά πάσα στιγμή) έλεγχο των συλλεγομένων για το άτομό του πληροφοριών, οι οποίες θα ενημερώνονται στην κάρτα του διά μέσου του πλινθίου λόγω της εξεζητημένης τεχνολογίας, η οποία δεν είναι οικονομικώς προσιτή ούτε πρακτικώς χρήσιμη ή αναγκαία για κανένα πολίτη.

ΕΠΕΙΔΗ η τυχόν καταναγκαστική επιβολή λήψεως και χρήσεως από κάθε πολίτη της προτεινομένης κάρτας δύναται να αποκρουσθεί βασίμως ενώπιον των αρμοδίων διοικητικών Δικαστηρίων της Χώρας.

Εν όψει των ανωτέρω έχω την γνώμη: α΄) ότι η καθιέρωση της κάρτας πολίτη με τα προβλεπόμενα στην πρόταση διαβούλευσης χαρακτηριστικά και σκοπούς για την ταυτοποίηση του προσώπου και για την συλλογή πληροφοριών και προσωπικών δεδομένων μπορεί να γίνει νομίμως μόνο με την προηγουμένη συναίνεση κάθε πολίτη και με την αυτονόητη πρόβλεψη επαλλήλου και εναλλακτικής εξακολουθήσεως χρήσεως των μέχρι σήμερα ισχυόντων τρόπων και μέσων ταυτοποιήσεως (δελτίο αστυνομικής ταυτότητος κλπ.) για όσους πολίτες δεν συναινούν στην λήψη και χρήση της κάρτας πολίτη με πλινθίο και στην συναφή συλλογή, επεξεργασία κλπ. πληροφοριών και προσωπικών τους δεδομένων και β΄) κάθε πολίτης δικαιούται να αρνείται να λάβει και να χρησιμοποιεί την προτεινομένη κάρτα, της πολιτείας παντάπασιν υποχρεουμένης να προβλέπει εναλλακτικούς τρόπους ταυτοποιήσεως, ήτοι δελτίο ταυτότητος χωρίς πλινθίο.

Αθήναι 9 Δεκεμβρίου 2010
Ο Γνωμοδοτών

ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΠΑΡ’ ΑΡΕΙΩ ΠΑΓΩ

Σχόλιο : Με το ίδιο ακριβώς νομικό σκεπτικό, η υπηρεία προστασίας προσωπικών δεδομένων, κρίνει ως αντισυνταγματική την κάρτα του πολίτη.

Θα πρέπει να καταλάβουν όλοι οι Έλληνες, ότι αυτό είναι πιο σημαντικό από την πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση που βρισκόμαστε.

Αν κατεβαίνουμε στους δρόμους για μισθούς και συντάξεις, θα πρέπει να επαναστατήσουμε για την κάρτα.